افکار و نظریات جدید در ارتباط با مفهوم بهره‌وری

بهره‌وری بیانگر نوعی ارتباط میان محصولات تولید شده و عوامل بکار رفته در تولید آن محصولات است. البته در روابط درونی جامعه معاصر در سیر تحولی خود به نحو فزاینده‌ای پیچیده‌تر می‌شوند.

• بهره وری کار و سرمایه

بهره‌وری کار یا بهره‌وری نیروی انسانی

در گذشته منظور از بهره‌وری فقط بهره‌وری کار بود که چگونه با بهره‌وری بهتر از نیروی انسانی می‌توان ممیزان تولید را افزایش داد.

بهره‌وری سرمایه

ستانده وابسته به وسائل و لوازم تولید مورد استفاده است (سرمایه). کار و سرمایه دو عامل اصلی تولید محسوب می‌شوند . بهره وری سرمایه را می‌توان چگونگی کاربرد سرمایه به منظور رسیدن به حداکثر بازدهی تعریف کرد.

بهره‌وری عامل منفرد یا منحصر

عبارت است از نسبت بین ستانده به یک نوع داده. بهره‌وری کار، بهره‌وری سرمایه و بهره‌وری مواد مثال‌هایی از بهره‌وری عامل منفرد است.

بهره‌وری مجموع عوامل

نسبت کل بازده به مجموع منابع مصروفه است. مقیاس بهره‌وری مجموع عوامل‌، مبین جمیع عوامل و منابع مصروفه برای ایجاد بازده است. گاهی افزایش یا کاهش بهره‌وری حاکی از بهبود و توسعه یا برعکس ضعف مدیریت و استفاده ناصحیح از منابع نیست. در نظام اقتصاد پولی، لازم است تنزل یا ترقی ارزش پول و افزایش یا کاهش قیمتها به خاطر تورم یا رکود نیز در نظر گرفته شوند و محاسبات با توجه به نرخ تورم یا رکود تصحیح گردند تا بدین ترتیب تاثیر دگرگونی قیمت خنثی و تغییرات فیزیکی در بازه و منابع مصروفه در نسبت‌های بهره وری به گونه صحیحی اندازه‌گیری شوند.

منابع تولید یا نهاده

کار و سرمایه که دارایی فیزیکی می‌باشند تنها عوامل فرایندهای تولیدی برشمرده نمیشوند بلکه عمل تولید در جنب آنها به منابع متعدد دیگری از جمله فضا، مکان، مواد خام، انرژی و زمان نیاز مبرم دارد.

مفهوم گسترش یافته بهره‌وری

گسترش در اینجا ناظر است به عوامل تولید و همچنین آثار جنبی غیر منتظره منفی و ناخواسته

منابع و نیازها

منابع همیشه محدود هستند، البته تمام منابع به یک نسبت کمیاب نیستند. در بهره‌برداری بهتر از منابع باید با استفاده صحیح و دقیقتر نیازها را به وجه احسن ارضا کنیم.

زمین، کار و سرمایه

نظریه ی کلاسیک اقتصاد سه عامل زمین، سرمایه و کار را منابع اصلی تولید به شمار می‌آورد و تکنولوژی را یک عامل مستقل در ارتباط با بازدهی محسوب می‌دارد. توسعه و تکمیل تکنولوژی جدید از طریق تحقیق و توسعه (R&D) نوعی تولید غیر مستقیم است.

همه منابع احیا پذیر نیستند

لازم است بین منابع غیر قابل احیا مثل نفت با منابع تجدید پذیر مانند جنگلها اختلاف قائل شد. وقتی بشر در احیای منابع کوشیده و تولید آنرا تسریع میکند میتوان از نوعی تولید غیر مستقیم صحبت کرد. بیشر مشکلات در زمینه رشد و توسعه اقتصادی مربوط به استفاده از منابع طبیعی است. هدف بهره‌وری افزایش بازده با مصرف همان مقدار منابع با کسب همان میزان بازده با مصرف کمتری از منابع است. میتوانیم از بهره‌وری به عنوان وسیله ای برای تامین سطح بالاتری از زندگی به وسیله کاهش مصرف منابع استفاده کنیم.

افزایش بهره‌وری به چهار صورت عملی می‌شود:

الف- افزایش بازدهی- ثابت بودن منابع مصرفی

ب- ثابت بودن بازدهی – کاهش منابع مصرفی

ج- افزایش بازدهی – افزایش منابع مصرفی

د- افزایش بازدهی – کاهش منابع مصرفی

انرژی به عنوان یک منبع

از برخی منابع مهم برای فرایند تولید همچون نیروی کار، دارایی‌های مادی و تکنولوژی یاد شد. اما منابع به این موارد محدود نمی‌شود. امروزه انرژی به تدریج یک عامل کمک کننده با حداکثر اهمیت به شمار  می‌رود.

سازمان به عنوان یک منبع

سازمان از منابع مهم در نظام تولید است که از طریق توسعه و تکامل انواع مختلف آن، می‌توان بهره‌وری را افزایش داد. منظور از شکلهای سازمانی روش انجام دادن کارها است که در واقع عبارت از آن است که افراد چگونه با یکدیگر در ارتباط با ماشین‌ها کار می‌کنند.

شکل های سازمانی نه تنها بر روی بهره وری اثر داشته بلکه بطور مستقیم نیز بر آسایش و شادمانی انسان‌ها از طریق ایجاد و ابداع مشاغل و انواع صور همکاری و مشارکت که سهم عمده ای در زندگی روزمره دارند موثراند. برخی "اطلاعات" را به عنوان یکی از مهمترین منابع و دارایی سازمان مطرح می‌کنند.

زمان به عنوان یک عامل تولید

بسته به اینکه از زمان چگونه استفاده می‌شود می‌توان بهره‌وری را کم یا زیاد کرد. زمان بر کلیه ی ملاحظات مربوط به بهره‌وری اثر می‌گذارد.

پول به عنوان یک عامل و منبع تولید

بسیاری عوامل را در تولید کالا و خدمت‌ها میتوان به صورت پول ارزیابی کرد و البته چیزهایی که نمی‌توان در قالب پول سنجید و به صورت پول بیان کرد را با پول فراهم آورد. پول یک واسطه و عامل کمک کننده و تسهیل کننده است. خود پول به تنهایی و بطور ذاتی دارای ارزش نیست و کاری انجام نمی‌دهد بلکه عوامل تولید با داشتن پول فراهم می‌شوند.

نسبی بودن معنی منبع

منابع مفهوم گسترده و پیچیده ای دارند. منابعی که نمی‌توانیم از آنها بهره برداری و استفاده کنیم جزء منابع به حساب نمی‌آیند. منابع مفهوم نسبی دارند و تابع شرایط مختلف و متغیر هستند.